Spektakle
Anhelli. Skowyt we Wrocławiu
28-29 listopada
Anhelli. Skowyt
Anhelli. Skowyt jest spektaklem muzycznym, śpiewanym na żywo i skomponowanym na bazie pieśni ormiańskich, greckich hymnów i prawosławnych irmosów.
Pokazy pierwszej wersji przedstawienia zatytułowanej „Anhelli. Wołanie” miały miejsce w Barbican Centre w Londynie we wrześniu 2009 roku jako ostatnia część Tryptyku Ewangelie dzieciństwa, prezentowanego w ramach POLSKA! YEAR w Wielkiej Brytanii. W październiku 2011 roku specjalna wersja przedstawienia została zaprezentowana w Belchite koło Saragossy, w ruinach kościoła San Augustino w historycznej części miasta, noszącej ślady hiszpańskiej wojny domowej (1936-1939). „Anhelli” był także prezentowany podczas festiwalu Fabbrica Europa we Florencji, Olimpiady Teatralnej 2016 we Wrocławiu i podczas International Arts Festival (SFIAF) w San Francisco, oraz w wyjątkowej przestrzeni kościoła Saint Merii w Paryżu, w Teheranie, W Madrycie i w wielu innych miejscach w kraju i za granicą. Prapremiera drugiej wersji pt. „Anhelli. Skowyt” odbyła się w Todze w Japonii podczas 9 Olimpiady Teatralnej. Wrocławska publiczność po raz pierwszy będzie mogła zobaczyć spektakl w listopadzie.
Anhelli. Skowyt jest spektaklem muzycznym, śpiewanym na żywo i skomponowanym na bazie pieśni ormiańskich, greckich hymnów i prawosławnych irmosów.
W spektaklu zadajemy podstawowe pytanie o niemożność doświadczenia i wyrażenia śmierci. Śmierci nie można opowiedzieć, ani nie można zbudować żadnej jej reprezentacji, dlatego skupiamy się tu na tych kilku minutach żałoby kiedy w domu osoby, która odeszła zbierają się żałobnicy i dokonują pożegnania, odprawienia zmarłego. Nie chodzi jednak tylko o gest pożegnania, ale o prawdziwe odłączenie, odesłanie, może uwolnienie duszy. Śmierć nie jest tylko momentem przejścia ale procesem, który wymaga czasu. Anhelli chce przynieść teatr sprzed kategorii podziału na sztuki.
Wykorzystujemy postać głównego bohatera z poematu Anhelli Juliusza Słowackiego i towarzyszące mu osoby z których jedna jest wybranką jego doczesnego życia, a druga aniołem, tylko po to by opowiedzieć o procesie duchowego oddzielania. Wyobraźmy sobie, że dusza ludzka składa się z dziesiątków zaczerpnięć i połączeń z innymi ludźmi. Po śmierci trzeba je rozwiązać i poluzować, co wymaga czasu. Spektakl realnie mówi o kilku minutach pożegnania, ale tak naprawdę jako proces będzie to trwało godzinę, czterdzieści dni, rok albo i dłużej. Tak jakby czas zatracił swoją linearność mierzoną zegarem. Śmierć to nie jest tylko moment przejścia, to jest proces i o tym opowiada Anhelli.
Ale Poemat Anhelli Słowackiego stał się jedynie punktem literackiego zaczepienia, stąd jedyne słowa poety, które padają na początku spektaklu są tak naprawdę ostatnimi słowami poematu. W spektaklu zostaje złożony muzyczny i sceniczny hołd Słowackiemu jako wielkiemu twórcy, ale nie jest to inscenizacja jego poematu. Zarówno poemat jak i postać Anhellego jest bliżej nieznana zarówno zagranicznemu jak i polskiemu odbiorcy. Dlatego wpisujemy w nasz spektakl za pomocą muzycznej dramaturgii pochodzącej z liturgii chrześcijańskiej, z różnych obrządków pogrzebowych, figurę Anhellego – zbawiciela, a równocześnie w osobach towarzyszących mu kobiet widzimy takie odrzucone i nierozpoznane postacie jak Marię Magdalenę.
Stąd też spośród tekstów użytych w spektaklu wykorzystywane są niekanoniczne teksty gnostyckie, a nie teksty poematu. Unikalna kolekcja pieśni wykonywanych przez aktorów powstawała w procesie co najmniej dziesięciu lat poszukiwań. Metoda pracy Teatru ZAR opiera się na długotrwałej pracy z pieśniarzami z różnych tradycji do momentu w którym wspólnie jesteśmy w stanie zaśpiewać każdą pieśń i uczestniczyć we wspólnej liturgii czy też rytuale pogrzebowym. Dopiero wtedy pieśń może stać się elementem spektaklu.
Fascynujące dla nas jako teatru są związki z obrzędowością religijną a zwłaszcza w przypadku Anhellego z obrzędami pogrzebowymi. Można tu się doszukać paraleli z teatrem Nō, zarówno nasze podejście jak i tradycyjnego japońskiego teatru skupia się na uobecnianiu. Poprzez siłę włączania widzów tworzymy teatr, który uobecnia – w tym przypadku moment śmierci i żałobę poprzez inscenizację oraz pieśni pogrzebowe. Twórcy teatru Nō doskonale wiedzą, że jedynymi technikami jakimi dysponujemy w teatrze są techniki reprezentacji. Nie mamy dostępu do innych. Jednak technik reprezentacji używamy na scenie żeby coś uobecnić.
Spektakl Anhelli należy do części Tryptyku Ewangelie Dzieciństwa.
„Z tygla współczesnego polskiego teatru przychodzi Teatr ZAR natchniony śmiercią, pamięcią i pierwotną mocą starożytnej pieśni.”
Jim O’Quinn, American Theatre
„Dźwiękowy krajobraz tego utworu jest po prostu spektakularny. Aż pragnie się zamknąć oczy i po prostu pozwolić, by obmyły cię głosy.”
Chris Jones, Chicago Tribune